Stiv Makkuin umidvor. Bu dunyoda sodir bo’layotgan voqealarga mutlaqo zid bo’lgan nuqtai nazar, ammo britaniyalik rejissyor optimizm alangasini quchoqlaydi. Bu sezgirlik uning so’nggi “Blits” filmida yaqqol ko’rinib turibdi, garchi u Ikkinchi jahon urushidagi nemis havo hujumlari paytida Londonning vayron bo’lishiga qaratilgan bo’lsa-da, ayni paytda Buyuk Britaniyada bugungi kunda davom etayotgan irqiy nizolarning pastki oqimini ko’rsatadi.
55 yoshli Makkuin filmga o’xshash – Ukraina, Yaqin Sharq va Liviyadagi zamonaviy mojarolar ro’yxatini tezda yo’q qiladi. Ammo u hali ham quyoshli kunlar oldinda ekanligiga ishonadi.
BFI London kinofestivali oldidan Londondagi Soho mehmonxonasidagi sokin xonada o’tirgan kinorejissyor: “Bizda ham shunday bo’lishi mumkin edi”, deydi. U divanda bemalol egilib o‘tirgan bo‘lsa-da, qora kostyumda kiyingan. U chaqqonlik bilan gapiradi, gaplari miyasiga yetib bora olmayotgandek o‘ylarini to‘kib tashlaydi. “Ehtimolmi? Bilmayman, lekin vaziyat yaxshiroq bo’lishi mumkin edi. Inson qandaydir balandda tugashi kerak, bilasizmi? Vayronagarchilik manzarasida qandaydir umid”.
Aynan shuning uchun MakQuin “Blits” (1-noyabrda kinoteatrlarda) romashka gullarining oq-qora surati bilan, hatto hikoyaning o‘zi Angliyaning eng qorong‘u kunlariga to‘g‘ri kelsa ham, yaxshi vaqt uchun nostaljik og‘riqni anglatuvchi gullar bilan buyurtma berdi. Filmda onasi Rita (Saoirse Ronan) va uning bobosi Jerald (Pol Veler) tomonidan Britaniya hukumati bolalarni evakuatsiya qilishda Londondan jo’natilgan Jorj (Elliott Xeffernan) ismli aralash irqli yosh bola haqida hikoya qilinadi. shaharlar. Garchi Rita uni yaqin tutmoqchi bo’lsa-da, bombardimon har bir kishi uchun doimiy va asabiy tahdiddir. Ammo tez orada Jorj harakatlanuvchi poyezddan sakrab tushadi va uning atrofidagi dunyo haqidagi tushunchasini va o‘zi haqidagi tushunchasini butunlay o‘zgartiradigan bir qator shov-shuvli sarguzashtlar va tasodifiy uchrashuvlar orqali Londonning Sharqiy chekkasiga qaytadi.
Saoirse Ronan, Elliott Xeffernan va Pol Veler “Blits” filmida.
(Parisa Taghizdeh / Apple TV+)
“Ko’pincha odamlar urushni uzoq joylarda sodir bo’ladigan narsa deb o’ylashadi”, deydi Makkuin. “Men uni uyga olib kelmoqchi edim: bu erda shunday bo’ldi. Afsuski, bu filmda haqiqiy shoshilinchlik hissi bor. Urush paytida London bo’ylab rolikli sayohat bo’lishini xohlardim.
Makkuinning o’zi Londonda g’arbiy hindistonlik muhojirlarning farzandi bo’lib tug’ilgan, garchi u 90-yillarning oxiridan beri Amsterdamda yashagan. Yoshligidanoq, Blits haqidagi hikoya uning shahar tajribasiga va Britaniyaning “xotirjam bo’l va davom et” ruhini o’zida mujassamlashtirish nimani anglatishini tushunishiga singib ketgan. U o’sib ulg’ayganida, u portlashlar aks-sadolarini – yo’qolgan binolarni, qayta qurilgan mahallalarni, portlashlar bo’shliqlarida paydo bo’lgan o’yin maydonchalarini eslaydi. Hatto shu oyda BFI London kinofestivalida “Blits” jahon premyerasi bo’lgan Qirollik festival zali ham kuchli portlash sodir bo’lgan joyda qurilgan.
“Urug’lar mening tasavvurimda birinchi kundanoq ekilgan”, deydi Makkuin. “Blits sizning atrofingizda. Bu bizning shaxsiyatimiz asoslaridan biridir”.
Makkuinning Oskar mukofotiga sazovor bo’lgan “12 yil qullik” filmidan tortib 2008 yildagi “Ochlik” va 2011 yilgi asabiy psixologik “Uyat” filmigacha bo’lgan barcha filmlari ko’pincha insoniyatdagi eng yomon voqealarni ochib beruvchi qayg’uli sahnalarni o’z ichiga olgan dramalar bo’lishi bejiz emas. U to’g’ridan-to’g’ri bo’shliqqa qaraydi, lekin qandaydir tarzda kiniksiz paydo bo’ladi. U qora tanli bola sifatida o’sib ulg’ayganida, u o’zining haqiqatiga duch kelmasligini tushuntiradi. Uning mavjudligi siyosiy edi va bu uni erta hamma narsa haqida savol berishga majbur qildi. O’z san’atida u o’sha davom etayotgan qiziqish tuyg’usini tinchlantirish uchun shunday qiladi.
“Men hamma narsani qildim, chunki bu qiyin edi, chunki bu foydali va qiyin va ayni paytda qarama-qarshilik edi”, deydi MakQuin. “Men oson yo’ldan bormayman. Bu men kimman va nima haqida. Men qandaydir haqiqatni topishga harakat qilyapman, yoki u nima bo’lishidan qat’iy nazar – biz nimani qidirayotganimizni yoki nima qilmoqchi ekanligimizni bilmayman. Lekin men qarama-qarshi yo’l bilan ishlayotganingizda qiziqarli ekanligini bilaman.”
“Urush etarlicha yomon, lekin siz bolaning ko’zi bilan uning aqldan ozganligini ko’rasiz”, deydi Makkuin. Elliott Xeffernan va MakKuin “Blits” filmi to’plamida.
(Parisa Taghizdeh / Apple TV+)
Aynan 2020-yilgi “Kichik bolta” ni, Londondagi g’arbiy hindistonlik muhojirlar hayoti haqidagi filmlar antologiyasini yozayotganda Makkuin “Blits” ni birinchi o’ringa qo’ygan fotosuratga duch keldi: yosh qora tanli bolaning surati. Ikkinchi jahon urushi paytida temir yo’l platformasida turgan katta chamadonli katta o’lchamli palto. Urush paytida Buyuk Britaniyadagi shaharlardan evakuatsiya qilingan 800 000 dan ortiq bolalardan biri bo’lgan noma’lum bola hayratlanarli kashfiyot bo’ldi.
“U kim? U qayerdan?” McQueen, hali ham dahshatli fotosuratning kuchiga ega bo’lib, qora tanli bolalar Angliyadagi urush hikoyasining bir qismi bo’lganini tan olib, so’raydi.
Makkuin uchun Ikkinchi Jahon Urushining ekzistensial hikoyasi askarlar yoki front chizig’i, Uinston Cherchill yoki Jorj Patton haqida bo’lmaydi. Bu o’q-dori zavodlarida ishlaydigan ayollar va har kecha qorong’u pardalar ortidan yoki metro stantsiyalarida bombardimondan omon qolgan oilalar haqida edi. Bu chet elda adolatsizlikka qarshi kurashmoqchi bo’lgan mamlakatda irqchilikka duch kelgan bolalar haqida edi.
“Men mas’ul odamlar tomonidan qabul qilingan qarorlarning oqibatlari bilan shug’ullanishi kerak bo’lgan oddiy odamlar bilan qiziqdim”, deydi u. “Meni Jorj va Rita va ularning atrofidagi odamlar qiziqtirardi.”
Sentyabr oyida Londondagi uyidan so’zlagan 30 yoshli Ronanni o’ziga tortgan narsa ham shu edi, u “an’anaviy ma’noda Ikkinchi Jahon urushi dostoniga qo’shilishni istamagan”.
“Men mas’ul odamlar tomonidan qabul qilinadigan qarorlar oqibatlari bilan shug’ullanishi kerak bo’lgan oddiy odamlarga qiziqdim”, deydi Makkuin. Ronan va Xeffernan “Blits” filmida.
(Apple TV+)
“Stiv menga aytganidek, mening boshimga qattiq yopishgan narsa shu edi:” Bu odamlar ertaga o’lishlarini his qilishdi, shuning uchun ular xohlagan narsani qilishdi”, deydi Ronan. “Shunchaki qo’rquv kuchaygan, balki o’zini ham yengilmas his qilgan shovqin bor edi, chunki u shunday edi: “F… Yana nima qilamiz?»
“Blits” Ikkinchi Jahon Urushi filmlaridan farq qiladi. Tarixiy haqiqatga tayanganiga qaramay, u kamroq hurmatli va ko’proq instinktivdir. McQueen yozuvchi Joshua Levinni tarixiy maslahatchi sifatida jalb qildi va Imperator urush muzeyi va Britaniya kutubxonasi yordamida original ssenariy yaratish uchun keng qamrovli tadqiqotlar olib bordi. Yosh Jorj shaharni aylanib o’tayotganda, tomoshabin haqiqatda sodir bo’lgan ko’p narsalarni, shu jumladan boshpana sifatida foydalanilgan metro stantsiyasining halokatli suv bosishini va keyinchalik Stiven Gremning Albert boshchiligidagi bezorilar ekipaji tomonidan talon-taroj qilingan Café de Paris tungi klubining vayron bo’lishini ko’radi. . Benjamin Klementinning havo hujumi boshlig’i Ife kabi bir nechta personajlar haqiqiy raqamlarga asoslangan.
“Jorj poezddan sakrab tushganida, u o’zi uchun yozilgan hikoyani o’zgartirdi, bu juda jasoratli edi”, deydi Makkuin. “Men buni tomoshabinlar uchun kuchaytirmoqchiman – biz aslida o’z hikoyamizni yaratamiz.”
Hikoyani 9 yoshli bolaning nuqtai nazaridan boshdan kechirish ham rejissyor uchun kattaroq maqsadga xizmat qildi. U insoniyatning urushga bo’lgan moyilligini ta’kidlab, oxir-oqibat chegaralar yoki e’tiqodlar uchun nega bir-birimizni yo’q qilishimizga shubha qildi.
“Birinchi navbatda, bu film sevgi haqida”, deydi Makkuin va ba’zida buni aytishdan xijolat bo’lishini bir chetga surib qo’ydi. “Bolalikda to’g’ri va noto’g’ri, yaxshi va yomon bor. Xo’sh, biz kattalar qaysi nuqtada murosaga boramiz? Qaysi vaqtda biz ko’z yumamiz? Qaysi vaqtda biz eshitmagandek bo’ldik? Urush juda yomon, lekin bolaning ko’zi bilan siz uning aqldan ozganligini ko’rasiz.”
“Men shunchaki sevgi yashashga arziydigan va o’lishga arziydigan yagona narsa ekanligini his qilyapman”, deydi Makkuin. “Bo’ldi shu. Boshqa hech narsa yo‘q”.
(Marcus Ubungen/Los Angeles Times)
McQueen o’z motivatsiyasini “kuzatishga qiziquvchanlik” deb ta’riflagani ajablanarli emas. Kino ijodkori va tasviriy san’at sifatida u javob bera olmaydigan savollarga javob olishga umid qilib, diqqat bilan qaraydi. Uning oldingi ishi “Blits” da aks etadi. Kamera yonayotgan va kaltaklangan Londonni ko‘rish uchun orqaga tortar ekan, uning 2023-yilda 72 kishining o‘limiga sabab bo‘lgan Grenfell minorasidagi 2017-yildagi halokatli yong‘inning fojiali oqibatlari tasvirlangan “Grenfell” qisqa metrajli filmiga o‘xshashlikni sezmaslik qiyin.
“Men kim ekanligimiz va biz kim ekanligimiz bilan qiziqaman”, deydi MakQuin vaqti-vaqti bilan orqaga chekinish instinkti haqida. Uning so’zlariga ko’ra, bu masofa “narsalarni istiqbolga qaratadi”.
Yaqin planda ham istiqbolni topish mumkin. Aktyorlar obsesif ravishda u bilan hamkorlik qilishni xohlashadi va ba’zilari, masalan, Maykl Fassbender, uning loyihalariga qayta-qayta qaytishdi. Uning stsenariylari havo o’tkazmaydigan, ammo MakQuin suratga olish paytida har doim “sehr” deb ataydigan narsa uchun bo’sh joy qoldiradi. Bu ikki aktyor o’rtasidagi yozilmagan lahza bo’lishi mumkin yoki u his-tuyg’u asl niyatidan uzoqlashadigan kutilmagan surat bo’lishi mumkin. Film, deydi Makkuin, ssenariydan yaxshiroq bo’lishi kerak, ya’ni “narsalar haqiqatda sodir bo’lganda” ochiq bo’lishni anglatadi.
Aktyor Grexem “Blits” uchun alohida matbuot kunida nutq so’zlab, “Siz uning tasavvuriga ega bo’lasiz”, dedi. “U sizning o’ynashingiz uchun muhit yarata oladi. Va sizda qo’rquv yo’q, chunki siz noto’g’ri tushunolmaysiz, chunki u erda hisoblanadi noto’g’ri yo’q, to’g’ri yo’q. Siz faqat haqiqatni topasiz. U ajoyib futbol menejeriga o’xshaydi. U sizga o’sha ajoyib nutqni aytadi, keyin siz butsalaringizni bog’laysiz va u erga yugurasiz va maydonga yuqoriga va pastga yugurasiz.
Makkuinning so’nggi ishi, jumladan “Kichik bolta” va “Blits” biz qayerga ketayotganimizni tushunish uchun o’zimizni aks ettiradi. Shunday qilib, rejissyor “barchamiz aqldan ozganmiz”, deb aniq ishonch bilan aytadigan narsani tushundi. Shunga qaramay, bu jarayon uni ko’proq sevgiga qaratdi.
“Bu film nafaqat natsistlarga qarshi kurashimiz haqida”, deydi u. “Bu bizning o’zimiz bilan kurashishimiz haqida. Va men shunchaki sevgi yashashga arziydigan va o’lishga arziydigan yagona narsa ekanligini his qilyapman. Bo’ldi shu. Boshqa hech narsa yo’q. Barcha jinnilik, bema’nilik, kundalik hayotimizda boshdan kechiradigan barcha narsalar, barcha muammolar orqali, agar biz faqat shu narsaga e’tibor qaratsak, bu bizga qandaydir tasalli beradi.”
Endi esa, rejissyor sahifani ochib tashladi. O’rta yoshda, deydi u, siz kimligingizni bilish uchun orqaga qaraysiz, lekin uning keyingi filmi boshqa narsa qilishi mumkin. Bu komediya yoki animatsion film bo’lmaydi, u juda ishonadi, chunki MakQuin “bizning qanday yashayotganimiz haqiqatini o’zgartirishdan” manfaatdor emas. Buning o’rniga, u bizga narsalarni qanday bo’lsa, shunday ko’rsatadi.
“Bu qilayotgan narsa tuzatishdir [history] yoki uni qayta ko’rib chiqish “, deydi u yaqinda qilgan ishlari haqida. “Bu hayotni qandaydir orzu sifatida tasvirlash haqida emas. Bu aslida qandayligini ko’rish haqida. ”
“Blits” bilan bu hukm bilan urush paytida Londondagi hayotning haddan tashqari yuqori va pastligini, shu jumladan inkor etib bo’lmaydigan irqchilikni namoyish qilishni anglatadi.
“Stivning britaniyalik kinorejissyor sifatidagi ajoyib tomoni shundaki, u Buyuk Britaniyaga nisbatan bunday romantik qarashga ega emas”, deydi Ronan. “U siğil va hamma narsani ko’rsatmoqchi. U buni yaxshi ko’radi, lekin u yolg’onligini ham biladi. Ko’p odamlar, Britaniya haqida gap ketganda – va ular buni ba’zan Amerikada ham qiladilar – katta tijorat filmi haqida gap ketganda, bundan qochishadi. Menimcha, u bizga bu joyning har tomonlama tasvirini bergani juda aqlli».
Londonda Makkuinning tug’ilgan kunida bo’lib o’tgan “Blits” premyerasida rejissyor Jon Lennonning 1971 yilda yozilgan “Imagine” qo’shig’ini chaqirdi. Uning so’zlariga ko’ra, qo’shiq so’zlari uning umidvorligini ta’kidlaydi. Ular, shuningdek, uning yillar davomida savollar berishlari davomida ochgan yagona javobini ta’kidlaydilar.
“Qancha ko’p bilsangiz, shuncha kam bilasiz”, deydi u. “Ammo mutlaqo to’g’ri bo’lgan yagona narsa bu sevgidir.”
